Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης - Περὶ ἡδονῆς

Η ΦΕΥΓΩΝ ΦΕΥΓΕ, Η ΕΜΠΑΙΖΩΝ ΕΜΠΑΙΖΕ
ΤΟΝ ΜΑΤΑΙΟΝ ΚΑΙ ΑΠΑΤΕΩΝΑ ΚΟΣΜΟΝ...

Δὲν ὑπάρχουν ἰσχυρότεροι μαγνῆτες καὶ θελκτικότεροι ἐξουσιαστὲς καὶ ποθεινότερες ἁλυσίδες γιὰ τὴν καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου, ἀπὸ τὶς ἡδονὲς τῶν πέντε αἰσθήσεων. Πόσο ἀρεστὲς καὶ πόσο βλαβερὲς εἶναι! Καὶ ὁ καλύτερος ρήτορας δὲν θὰ μποροῦσε νὰ παρουσιάσει ποτὲ τὴν κακία τους καὶ τὴν βλάβη ποὺ προξενοῦν στὴν ψυχή. Ἂν ὁ διάβολός μας ἔδινε τὸ φαρμάκι του μὲ κάποιο πικρὸ βότανο, δὲν θὰ τὸ πίναμε. Ἐπειδὴ ὅμως μας τὸ δίνει μὲ τὸ μέλι τῶν ἡδονῶν, τὸ παίρνουμε εὐχάριστα.

Τί εἶναι ἡ ἡδονή; Ἀρχιμ.Εὐσέβιου Βίττη

Με την είσοδο και την εγκατάσταση της αμαρτίας μέσα στον άνθρωπο δημιουργείται, όπως είδαμε, μια υπαρξιακή διπολικότητα σ' αυτόν, που τη συνιστούν η ηδονή και η οδύνη. Στον άξονά τους περιστρέφεται η ύπαρξη. Ηδονή και οδύνη αποτελούν ένα ανθρωπολογικό καθεστώς, ή, όπως τελευταία συνηθίζεται να λέγεται αυτό, "κατεστημένο", που αποτελεί γνώρισμα της μεταπτωτικής ψυχολογίας του ανθρώπου. Είναι γι' αυτό χρήσιμο να αναλυθούν, όπως είπαμε, σε κάποιο βαθμό τα στοιχεία της ηδονής και της οδύνης πιο κάτω, τόσο για να εκτιμηθεί ο σημαντικότατος ρόλος που παίζουν στη ζωή του ανθρώπου, όσο και για να κατανοηθεί η ανάγκη να ξεπερασθούν με επαναφορά του "παρά φύσιν", που ηδονή και οδύνη συνιστούν, στο "κατά φύσιν", με επιστροφή δηλαδή από την ανωμαλία στην ομαλότητα της φύσεώς μας, εφόσον αυτή είναι δυνατή και πώς. Αρχίζουμε πρώτα από την ηδονή.